Waarom een goede relatie een bron van geluk is en hoe je deze actief kunt versterken.
Een liefdesrelatie speelt een enorme rol in ons leven. Een stabiele, liefdevolle relatie is niet alleen een bron van geluk, maar heeft ook een positieve invloed op onze gezondheid en ons zelfvertrouwen. Toch is een goede relatie geen vanzelfsprekendheid: het vraagt om aandacht, inzet en de bereidheid om samen te groeien. In deze blog bespreken we inzichten uit het boek Houd me vast van relatietherapeut Sue Johnson, bekend van de Emotionally Focused Therapy (EFT). We gaan dieper in op de kracht van een gezonde verbinding, de impact van veilige en onveilige hechting, en geven je handvatten om je relatie actief te onderhouden.
Mijn eigen ervaring
Zelf kwam ik in aanraking met Houd me vast tijdens een relatietherapie-traject van drie jaar met mijn ex-vrouw. Dit boek wordt door talloze relatietherapeuten beschouwd als een standaardwerk. Hoewel onze relatie uiteindelijk geen stand heeft gehouden, heeft deze methode ons veel begrip, inzicht en onderlinge waardering opgeleverd. Ik gun dat iedereen, want een liefdesrelatie is te belangrijk om voor lief te nemen. Juist als het ogenschijnlijk goed gaat, is het de moeite waard om te investeren in verbinding en open communicatie. Je kunt elkaar kwijtraken zonder dat je het in de gaten hebt of voordat je een probleem hebt erkend.
De onschatbare waarde van een hechte liefdesrelatie
Een veilige, liefdevolle relatie is voor veel mensen een van de belangrijkste pijlers van hun geluk. De behoefte aan het gevoel dat je op iemand kunt rekenen, dat je wordt gezien en gewaardeerd, is diepgeworteld. Vanuit de hechtingstheorie (oorspronkelijk ontwikkeld door John Bowlby) weten we dat we ons willen hechten aan een ‘veilige ander’. Een partner kan zo’n veilige haven zijn: iemand bij wie je jezelf kunt zijn, met al je twijfels en onzekerheden.
- Meer levensgeluk: Mensen die zich emotioneel gesteund voelen door hun partner, ervaren doorgaans minder stress en hebben een grotere levensvreugde.
- Positieve gezondheidseffecten: Een goede relatie draagt bij aan zowel mentale als fysieke gezondheid. Het kan je stressniveau verlagen en je veerkracht vergroten.
- Zelfvertrouwen en eigenwaarde: Als je het gevoel hebt dat je er niet alleen voor staat, durf je uitdagingen eerder aan en sta je steviger in je schoenen.
Desondanks kan iedere relatie – zelfs als de liefde sterk is – onder druk komen te staan. Kleine ergernissen, onuitgesproken wrok en een gebrek aan aandacht voor elkaars behoeften sluipen er soms in. De sleutel is om hier niet laks mee om te gaan, maar er actief aan te blijven werken.
Veilige en onveilige hechting: wat is het en waarom is het zo bepalend?
Hechting is de emotionele band die we vormen met de belangrijkste mensen in ons leven. In onze vroege jeugd is dit vooral de band met ouders, en later in ons leven uit zich dat in vriendschappen en vooral in liefdesrelaties. In de hechtingstheorie onderscheiden we doorgaans twee hoofdcategorieën: veilige hechting en onveilige hechting (met varianten als angstig-ambivalent en vermijdend).
- Veilige hechting
Mensen die veilig gehecht zijn, hebben in hun vroege jeugd (en/of later) geleerd dat hun omgeving doorgaans betrouwbaar is. Zij hebben ervaren dat emoties er mogen zijn, dat er op hun signalen wordt gereageerd en dat ze niet bang hoeven te zijn om in de steek gelaten te worden. Dit vertaalt zich later in relaties meestal in:- Een groter vertrouwen in de ander en in de relatie.
- Een beter vermogen om gevoelens en behoeften te uiten.
- Relatieve stabiliteit in het omgaan met stress en conflicten, omdat ze zich basis-veilig voelen.
- Onveilige hechting
Bij onveilig gehechte mensen ontbreekt (deels) die basis van consistentie en emotionele beschikbaarheid. Ze kunnen al vroeg hebben geleerd dat emoties niet altijd welkom zijn, dat steun niet gegarandeerd is, of dat ze zelf alles moeten oplossen. Dit leidt soms tot heel andere gedragspatronen:- Angstig-ambivalent: Deze mensen kunnen sterk klampend of claimend gedrag vertonen, uit angst om verlaten te worden. Ze zoeken voortdurend bevestiging, maar zijn tegelijk bang dat de ander hen afwijst.
- Vermijdend: Deze mensen trekken zich liever terug, geloven dat ze het best alles zelf kunnen doen en houden hun eigen behoeften en emoties liever binnen. Ze zijn vaak bang om gekwetst te worden en vermijden daarom diepere connectie.
Hoe kan dit tot botsingen leiden?
Stel je voor dat iemand met een angstig-ambivalente hechtingsstijl samen is met iemand die vermijdend is. De eerste zoekt dan voortdurend naar toenadering en bevestiging, terwijl de ander zich daar juist ongemakkelijk bij voelt en afstand zoekt. Wat voor de één een heel logisch, liefdevol verzoek is – “Kun je alsjeblieft laten zien dat je aan me denkt?” – kan voor de ander overkomen als verstikkend of controlerend.
Andersom kan het “ik heb ruimte nodig”-gedrag van de vermijdende partner weer enorm beangstigend aanvoelen voor de angstig-ambivalente partner: “Laat je me in de steek?” Vanuit beide kanten bezien is het gedrag ‘logisch’ (en soms zelfs noodzakelijk) op basis van iemands hechtingsgeschiedenis, maar in de relatie creëert het vaak onbegrip en conflict.
Om elkaar te kunnen begrijpen, helpt het om te beseffen dat die verschillen in hechtingsstijl de communicatie en de emotionele reactiepaden bepalen. Zo kun je erkennen dat de onderliggende drijfveer meestal niets anders is dan de angst niet geliefd of niet veilig te zijn. Wanneer beide partners dit mechanisme begrijpen, ontstaat er meer ruimte voor empathie en een gezamenlijk zoeken naar balans. Lees hier meer over de impact van eigenwaarde.
Emotionele beschikbaarheid: de sleutel tot verbinding
Sue Johnson, grondlegger van de Emotionally Focused Therapy, benadrukt dat partners elkaar vooral emotioneel beschikbaar moeten zijn. Dat betekent niet alleen fysieke nabijheid, maar echt luisteren naar elkaars zorgen en onzekerheden en daarop reageren.
- Veilige hechting en emotionele beschikbaarheid: Bij iemand met een veilige hechtingsstijl is het vaak vanzelfsprekender om open te staan voor de emoties van de ander.
- Onveilige hechting en emotionele beschikbaarheid: Iemand met een onveilige hechtingsstijl zal eerder geneigd zijn zich óf extra vast te klampen (angstig-ambivalent) óf zich te distantiëren (vermijdend). Toch is ook voor hen emotionele beschikbaarheid dé sleutel om stap voor stap te leren dat relaties veilig kúnnen zijn, mits je elkaar op de juiste manier weet te raken en gerust te stellen.
De impact van negatieve patronen
Misschien herken je het: je ergert je aan iets kleins, maar in plaats van te bespreken wat erachter zit, escaleert de situatie tot een flinke ruzie. Vaak ligt er een diepere laag aan onzekerheid onder zulke conflicten. Denk aan:
- Vermijding
De ene partner (mogelijk met een vermijdende hechtingsstijl) trekt zich terug of zwijgt om maar geen ruzie te krijgen. Maar dat vergroot juist de afstand. - Beschuldiging
De andere partner (mogelijk angstig-ambivalent) uit zich met kritiek, in een poging de verbinding te herstellen. Maar de toon kan de ander afschrikken. - Verstijving
Beide partners sluiten zich emotioneel af, wat leidt tot een kille, stille sfeer waarin verbinden steeds lastiger wordt.
Een negatieve spiraal kan je langzaam uit elkaar drijven, vaak zonder dat je het doorhebt. Johnson pleit ervoor om vroegtijdig deze patronen te herkennen en te beseffen dat het de manier is waarop je op elkaar reageert, niet de persoon zelf, die het probleem vormt.
Zeven helende gesprekken: hoe versterk je je relatie actief?
In Houd me vast beschrijft Sue Johnson zeven helende gesprekken die stellen helpen hun band te verdiepen. De onderliggende gedachte is: kwetsbaarheid creëert verbinding. Je gaat dus voorbij de oppervlakte en deelt wat er écht in je omgaat.
- Herken hoe je verstrikt raakt
Identificeer samen de ‘dans’ van kritiek, angst en terugtrekking. Besef dat jullie niet elkaars vijand zijn, maar dat het patroon zelf destructief is. - Vind de kwetsbare plekken
Welke pijn, angst of onzekerheid zit er verborgen onder boosheid of stilte? Door dit uit te spreken, krijg je zicht op de emotionele snaar die telkens wordt geraakt. - Blijf bij de rauwe emoties
Durf hardop te zeggen: “Ik ben bang dat je me niet wilt” of “Ik voel me onbelangrijk.” Dit vergt moed, maar vergroot de kans dat je elkaar écht begrijpt. - Neem verantwoordelijkheid en geef steun
Besef hoe jouw gedrag de ander kan kwetsen, ook als het onbedoeld is. Laat zien dat je er nu wél voor de ander wilt zijn. - Verdieping door vergeving en verzoening
Maak ruimte om oude pijn te bespreken en te helen. Oprechte spijt, erkenning en begrip zijn essentieel om wonden te laten genezen en gehechtheid te herstellen. - Deel verlangens en dromen
Praat over wat je echt nodig hebt om gelukkig te zijn en welke dromen je hebt voor de toekomst. Zo kun je samen plannen maken die jullie wederzijds verrijken. - Koester je relatie
Spreek af hoe jullie jezelf blijven beschermen tegen terugval in negatieve patronen. Zeker in drukke, stressvolle tijden kan je relatie op de achtergrond raken als je niet alert blijft.
Of je nu veilig of onveilig gehecht bent, deze gesprekken kunnen enorm helpen om meer begrip te krijgen voor elkaars reacties en behoeften. Ze bieden handvatten om vanuit empathie en bewustzijn te communiceren.
Van kwetsbaarheid naar kracht
We leven in een cultuur waar kwetsbaarheid soms gezien wordt als zwakte. Johnson laat in Houd me vast zien dat kwetsbaar durven zijn juist getuigt van kracht. Het is een uiting van vertrouwen in elkaar: “Ik deel mijn diepste gevoelens, omdat ik geloof dat jij er respectvol mee omgaat.” Deze openheid schept empathie en bevordert een gevoel van gezamenlijkheid. Op die manier bouw je een stevig fundament voor een liefdevolle toekomst, zelfs als het leven uitdagingen op je pad brengt.
Waarom je liefdesrelatie actief onderhouden?
Een relatie onderhouden is niet iets dat je ‘erbij’ doet als er toevallig ruimte in je agenda is. Het verdient een vaste plek bovenaan je prioriteitenlijst. De redenen spreken voor zich:
- Het is preventief: Juist omdat je elkaar kunt kwijtraken zonder het te merken, is het belangrijk om vroegtijdig te investeren in gesprekken en begrip.
- Je blijft samen groeien: Door bewust aan je relatie te werken, leer je veel over jezelf, over elkaar en over de manier waarop jullie met uitdagingen omgaan.
- Het geeft energie: Een stabiele, liefdevolle band werkt als een bron van kracht en zelfvertrouwen in andere levensgebieden.
Voor mij persoonlijk heeft het therapie-ervaringstraject, ondanks dat onze relatie het niet heeft gered, gezorgd voor meer wederzijds begrip en waardering. Als ook jullie niet meer tot elkaar komen, dan ga je in ieder geval uit elkaar in de wetenschap dat jullie er alles aan gedaan hebben. En dan neem je deze lessen net als ik, mee in alle andere relaties die belangrijk voor je zijn.
Conclusie: werk aan je relatie
Een liefdesrelatie kan je leven enorm verrijken. Als je elkaar als veilige haven ervaart, functioneer je beter, voel je je gelukkiger en ben je veerkrachtiger in tijden van stress. Toch vraagt een liefdevolle band om actief onderhoud en de bereidheid om naar elkaars diepere behoeften te luisteren – en die behoeften zijn vaak nauw verweven met iemands hechtingsgeschiedenis. In Houd me vast laat Sue Johnson zien dat hechting, kwetsbaarheid en emotionele beschikbaarheid de sleutels zijn tot zo’n duurzame, liefdevolle relatie.
De zeven helende gesprekken die zij voorstelt, helpen destructieve patronen te doorbreken en elkaar opnieuw te vinden op een dieper emotioneel niveau. Wanneer je beseft dat jullie niet elkaars vijand zijn, maar juist bondgenoten die elkaars geluk willen vergroten, staat niets je meer in de weg om samen een hechte, vervullende relatie op te bouwen. Het resultaat? Meer begrip, meer geborgenheid en bovenal: een relatie die het fundament vormt voor een gezond en gelukkig leven.
Referentielijst
- Ainsworth, M. (1969). Infancy in Uganda: Infant Care and the Growth of Love. Baltimore: Johns Hopkins Press.
- Bowlby, J. (1988). A Secure Base: Parent-Child Attachment and Healthy Human Development. London: Routledge.
- Johnson, S. M. (2011). Houd me vast: Zeven gesprekken voor een hechte(re) en liefdevolle relatie. Zeist: Ploegsma.
